به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ،   گستره لاله‌های واژگون خراسان شمالی در سطح حدود ۱۸ هکتار است که ۱۵ هکتار از این مساحت در مناطق حفاظتی خمبی و سرای در شهرستان گرمه در جنوب غربی استان خراسان شمالی و در داخل ذخیره گاه زیست کره گلستان به عنوان یکی از ده‌ها ذخیره گاه‌های زیست کره جهان در ایران قرار دارد و بهار امسال  همانند سنوات گذشته با با وجود قرق بودن باز هم از دست تعرض طبیعت گردان بدسلیقه در امان نمانده است به طوری که علاوه بر این که ده‌ها گل از خاک بیرون کشیده شدند که تعداد زیادی از بوته‌های این گل را از بین بردند.

بیشتر بخوانید 

• مشکل آب منطقه عشایری شمال شیروان برطرف می‌شود

آنچه که این روز‌ها مورد دغدغه علاقه‌مندان به طبیعت و محیط زیست را برای نابودی این گل‌های کم نظیر جهانی افزایش داد، مربوط به تصاویری از یک شهروند طبیعت گردی است که از چند روز گذشته در فضای مجازی دست به دست می‌چرخد و در این تصاویر یکی از شهروندان بومی و یا غیر بومی را نشان می‌دهد که در حال از ریشه درآوردن چند شاخه از لاله‌های واژگون از دل خاک است که انتشار این تصاویر موجب اعتراض شدیدی از سوی دوستداران به محیط زیست شد و خواهان برخورد با این طبیعت گرد شدند.

این درحالی است که این پهنه شاید ده سال قبل وسعتی بسیار بیشتر از این داشت و به گفته طبیعت دوستان روز به روز آب رفته است و اکنون از دشت پرگل زرد و یاسی در این منطقه مساحت زیادی نمانده است و شاید اگر محافظت جدی تری نشود با کاهش بیشتری از آن نیز مواجه شویم.

همراه با آمدن بهار صد‌ها نوع گل و گیاه زینت بخش این استان می‌شود و به دامن طبیعت و دامنه کوه‌ها که پناه ببریم عطر گل و گیاهان دارویی شامه نواز می‌شود، اما طبیعت خمبی با لاله‌های واژگون منحصر به فردی که فقط در این منطقه می‌روید تابلوی شگفت انگیزی از زیبایی‌ها می‌شود و حیف است که این پهنه خورشید رنگ زیر پای مردم نابود شود.

قدر زر را زرگر بداند

یکی از طبیعت گردان حرفه‌ای بجنورد در مورد این گیاه پیاز دار منحصر به فرد می‌گوید: در بسیاری از نقاط کشور لاله‌های واژگون دیده می‌شود ما آن چه لاله‌های استان را از دیگر نقاط متمایز می‌کند رنگ زرد لاله‌های واژگون دامنه‌های خمبی است که جذابیت زیادی برای مردم و گردشگران دارد.

حسین واحدی می‌افزاید: طبیعت گردان به ارزش این گل واقفند، اما برخی از مردم که فقط نام طبیعت گرد را بر خود گذاشته اند با رفتار‌های غیر منطقی، کندن و لگد مال کردن این گل نه تنها رویشگاه‌های این این گیاه را نابود می‌کنند بلکه نسل این گیاه را با خطر مواجه می‌کنند.

او می‌افزاید: درست است که با قرق و حفاظت از این منطقه باید بیش از این ها، مراقب و دل نگران مناطق حفاظت شده بود، اما افرادی که پای به طبیعت می‌گذارند باید بیش از این‌ها فرهنگ طبیعت گردی خود را ارتقا دهند نه این که تا چشم محیط بان‌ها را دور ببینند اقدام به کندن و تخریب زیستگاهی مانند زیست گاه لاله‌های واژگون کنند که این رفتار قابل توجیه نیست.

واحدی می‌گوید: فرهنگ طبیعت گردی در این کشور روز به روز در حال افت است و متاسفانه مردم به جای ارتقای دانسته‌های خود و حفظ داشته‌های طبیعی و زیست محیطی انگار با این مسائل بیگانه اند و به هر کجا که پای می‌گذارند رد تخریب نیز دیده می‌شود.

او با اشاره به منطقه‌ای که این نوع گل نادر لاله در آن می‌روید می‌گوید: خمبی و سرای در گرمه زیستگاه این لاله است و با توجه به شرایط آب و هوایی گرم و خشک که این منطقه دارد رویش این گل چشم انداز طبیعت خمبی را از نیمه فرودین تا اردیبهشت دگرگون می‌کند.

او می‌افزاید: اطراف خمبی و سرای تقریبا خشک است و رویش این لاله‌ها در آب و هوای مطلوب نیمه بهار جاذبه اکوتوریستی زیبایی را خلق می‌کند.

او می‌افزاید: دیدن لاله‌هایی که از لابلای زمین سنگلاخی قد کشیده اند و به آفتاب سلامی دوباره می‌دهند محسور کننده است و به همین دلیل عرصه‌هایی مانند خمبی وسرای در فصل بهار نیاز به مراقبت بیشتری دارند.

رویشگاه این گونه منحصر به فرد قرق شده تا به صورت ویژه توسط قرق بان‌ها مورد حفاظت قرار گیرد، اما تعداد نیرو‌های یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی آنقدر زیاد نیست که بتوانند به صورت مدوام و شبانه روزی منطقه را نظارت و کنترل کنند.

 یک کارشناس محیط زیست نیز می‌گوید: می‌گوید: لاله واژگون یا «اشک مریم» به دلیل اهمیتی که به عنوان ذخیره ژنتیکی دارد به عنوان یک اثر طبیعی ملی در کشور به ثبت رسیده که این امر نشان از اهمیت و منحصر به فرد بودن این ذخیره ژنتیکی طبیعی دارد.

محسن محمدی با بیان این که برای حفظ و احیای این گل باید اقدامات پژوهشی نیز انجام شود می‌افزاید: حفظ و احیای این گیاه نیازمند مطالعه و پژوهش است تا زمینه پرورش این گل در گلخانه‌ها نیز فراهم شود.

او با اشاره به کاهش وسعت زیستگاه لاله‌های واژگون در استان خاطرنشان می‌کند: این پهنه تا ده سال قبل وسعت زیادی داشت، اما اکنون به نیمی از وسعت قبل رسیده است.

او با بیان این که در فصل‌هایی مانند بهار و زمان رویش گیاهان باید بیشتر مراقب مناطقی مانند خمبی و سرای بود می‌گوید: عده‌ای مردم با طبیعت به شکلی رفتار می‌کنند که انگار کمر به تخریب آن بسته اند و تاز مانی که این رفتار‌ها دیده دمی شود نباید اجازه داد مردم به این مناطق وارد و اقدام به تخریب رویشگاه این لاله منحصر به فردکنند و با ورود غیر مجاز دام نیز باید برخورد شود.

نبود نیروی کافی برای حفاظت

فرمانده یگان حفاظت خراسان شمالی نیز در این مورد می‌گوید: مهمترین عامل تخریب زیستگاه این گل، مردمی هستند که در فصل بهار به سرای و خمبی درگرمه سرازیر می‌شوند.

سرهنگ موسی الرضا حیاتی می‌افزاید: رویشگاه این گونه منحصر به فرد برای حفاظت بیشتر در منطقه خمبی و سرای گرمه قرق شده تا به صورت ویژه توسط قرق بان‌ها مورد حفاظت قرار گیرد، اما تعداد نیرو‌های یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی آنقدر زیاد نیست که بتوانند به صورت مدوام و شبانه روزی منطقه را نظارت و کنترل کنند.

او  یکی دیگر از عوامل تخریب را ورود دام به این رویشگاه می‌داند و می‌گوید: نیرو‌های قرق بان کنترل‌های لازم را دارند، اما احتمال ورود شبانه دام وجود دارد.

او می گوید : برخی از افرادی که برای دیدن لاله واژگون به منطقه می‌آیند به اهمیت آن واقف نیستند و رفتار‌هایی که دارند موجب تخریب این منطقه می‌شوند.

او با بیان این که لاله واژگون که با نام‌های دیگر همچون لاله سرنگون و اشک مریم نیز شناخته می‌شود می‌گوید: ارتفاع این گل کوتاه‌تر از دیگر انواع خود در کشور است و مهمترین تفاوت آن نیز رنگ زرد منحصر به فرد آن است.

۱۸ هکتار رویشگاه لاله واژگون در خراسان شمالی

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی نیز در این مورد می‌گوید: این استان ذخیره‌گاه ژنتیکی لاله واژگون است.

او با اشاره به اینگه گل‌های لاله واژگونی که در خراسان شمالی روییده می‌شوند از نوع کمیاب زرد رنگ هستند، می‌افزاید: وسعت رویشگاه این گل ۱۸ هکتار است و از این مساحت ۱۵ هکتار در منطقه خمبی و سرای شهرستان گرمه قرار دارد.

وحید می‌افزاید: چیدن و برداشت این گیاه ممنوع است و با افرادی که این گل را برداشت و زیستگاه آن را تخریب کنند برخود می‌شود.

افزوده شدن خمبی و سرای به ذخیره گاه زیست کره گلستان

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی نیز از افزوده شدن مناطق حفاظت شده قرخود، خمبی و سرای در این استان به مجموعه ذخیره گاه زیست کره گلستان خبر داد و اظهار امیدواری کرد پس از این از پهنه لاله‌های واژگون حفاظت بیشتری شود.

مهدی اله پور می‌افزاید: با تلاش‌های انجام شده رویشگاه‌های کوهستانی لاله واژگون و زعفران کوهی در کوه‌های خمبی و سرای نیز در این مجموعه قرار گرفت و بر همین اساس برنامه مدیریت آن طبق نقشه پهنه بندی جدید طرح ریزی خواهد شد که در آن علاوه بر حفاظت پایدار و یکپارچه از تنوع زیستی در مجموعه گلستان، اقدامات ویژه‌ای نیز در راستای فقرزدایی و جلب مشارکت جوامع محلی در مدیریت ذخیره گاه زیست کره گلستان پیش بینی شده و از اعتبارات ذخیره گاه برای مدیریت این مناطق هزینه خواهد شد.

ذخیره گاه زیست کره گلستان منطقه‌ای فراملی با اهمیت جهانی است که معرف جغرافیای طبیعی بی همتا در محل اتصال جنگل‌های هیرکانی با ناحیه اکولوژیکی کپه داغ است و از دیرباز با نظام فرهنگی و معیشتی مردمان شمال خراسان عجین بوده است.

رویشگاه لاله واژگون یا اشک مریم علاوه بر منطقه ۱۵ هکتاری خمبی و سرای، قسمت‌های غربی کوه آلاداغ، منطقه جوزک، کوه پلنگ و بزداغی در مانه و سملقان، کوه بهار و سالوک در جاجرم، قسمت‌هایی از کوه اسدلی در بجنورد و کوه تکل قوز در نوار مرزی راز و جرگلان است. لاله‌های واژگون، برخلاف سایر گونه‌های لاله و سایر گل‌ها از ساقه به‌سوی زمین برگشته است و به این دلیل نامش را واژگون نهاده‌اند.

لاله واژگون خراسان شمالی ازنظر ارتفاع و رنگ با لاله واژگون استان‌های چهارمحال و بختیاری و کهکیلویه و بویر احمد متفاوت است و عمدتا با دو رنگ زرد و بنفش کمرنگ دیده می‌شود.

این گونه گیاهی استقامت زیادی در برابر سرما و سازگاری ویژه‌ای با دامنه‌های سنگلاخی و صخره‌ای دارد و چنانچه زیستگاه این گل به وسیله انسان‌ها و دام‌ها تخریب نشود، توانایی پوشاندن عرصه‌های وسیعی از طبیعت را با رویش هزاران شاخه زیبا دارد.

این گونه گیاهی، چهارمین اثر طبیعی ملی ایران که متاسفانه این روز‌ها به دلیل چرای بی رویه دام، تخریب زیستگاه برای ایجاد اراضی کشاورزی، برداشت بی رویه این گیاه برای عرضه به بازار گل و عوامل دیگر، در خطر انقراض قرار گرفته است.

رشته کوه‌های خمبی و سرای عمده‌ترین ناهمواری‌های شهرستان گرمه است که در جنوب و جنوب غرب این شهرستان قرار دارد.

منبع: ایرنا 

انتهای پیام/ه